Bireysel Emeklilik Sistemi | BES Fonları | Merak Ettiklerim

BES Sıkça Sorulan Sorular

Bireysel Emeklilik Sistemi Nedir? Bireysel Emeklilik Sisteminin Amacı Nedir? Sisteme katılabilmek için Sosyal Güvenlik Kurumu'na bağlı olmak ya da çalışıyor olmak gerekli mi? Sistemden emeklilik hakkı nasıl kazanılır? Bireysel Emeklilik Sistemi'nde birden fazla emeklilik sözleşmesi alma hakkı var mı? Ödenen katkı payları hemen yatırıma yönlendiriliyor mu? Düzenli katkı payı ödemeleri dışında ara ödemeler yapılması mümkün mü? Bireysel Emeklilik Sistemi'nde ödenen katkı payları hangi yatırım araçlarında değerlendirilir? Katkı paylarımın fon dağılım oranlarını değiştirmek mümkün müdür? Bireysel Emeklilik Sistemi'ndeki birikimler haczedilebilir mi? Emeklilik yatırım fonu nedir? Emeklilik yatırım fonunun diğer yatırım fonlarından farkı nedir? Yatırım yapılan emeklilik fonlarıyla ilgili herhangi bir sınırlama var mı? Hesaplanacak devlet katkısı için üst sınır var mı? Devlet katkısından faydalanmak için yapılması gereken nedir? Ödenen katkı payına karşılık hesaplanan devlet katkısı, hesaba ne zaman yatırılır? Vefat durumunda hesapta yer alan devlet katkısı devlete iademi edilir? Devlet katkısı nedir? Devlet katkısı kimlere verilmektedir? Devlet katkısının hak ediş süresi nedir? Devlet katkısı için yatırılan tutar nasıl değerlendirilmektedir? Bireysel Emeklilik Sistemi katılımcıları, birden fazla sözleşmesi bulunması durumunda tüm sözleşmeleri için devlet katkısı alabilecek mi? Bireysel Emeklilik Sisteminde hangi kesintiler yapılabilir? Sistemde yapılabilecek kesintilere dair bir sınırlama var mı? Fon toplam gider kesintisi iadesi nedir? Ne zaman uygulanmaya başlayacaktır? Giriş Aidatı ne zaman ve ne şekilde ödenir? Sistemde bir adet sözleşmem var. Yeni bir sözleşme düzenlemem durumunda giriş aidatı alınabilir mi?

SORU

Bireysel Emeklilik Sistemi Nedir?

CEVAP

Bireysel Emeklilik Sistemi; kişilerin aktif çalışma yaşamları süresince yaptıkları tasarrufları uzun vadeli yatırıma yönlendirerek, emeklilik dönemlerinde yaşam standartlarını koruyabilecekleri bir gelir elde etmelerini sağlayan özel bir emeklilik sistemidir. Kişiler bu sisteme gönüllü katılarak, sosyal güvenlik sisteminin sağladığı emeklilik gelirine ek bir gelir sağlayabilmektedir.

SORU

Bireysel Emeklilik Sisteminin Amacı Nedir?

CEVAP

Emekliliğe yönelik tasarruflarının yatırıma yönlendirilmesi ile emeklilik döneminde ek bir gelir sağlanarak refah düzeylerinin yükseltmektir. Sistem aynı zamanda ekonomiye uzun vadeli kaynak yaratmayı, istihdamı arttırmayı ve ekonomik kalkınmaya katkıda bulunmayı da sağlar.

SORU

Sisteme katılabilmek için Sosyal Güvenlik Kurumu'na bağlı olmak ya da çalışıyor olmak gerekli mi?

CEVAP

Fiil ehliyetine sahip herkes sisteme dahil olabilir. Bireysel Emeklilik Sistemi'nde Sosyal Güvenlik Kurumu'na ilişkin bir bağlılık ya da çalışma koşulu bulunmamaktadır. Bireysel Emeklilik Sistemi, zorunlu sosyal güvenlik sisteminin tamamlayıcısı durumundadır.

SORU

Sistemden emeklilik hakkı nasıl kazanılır?

CEVAP

Bireysel Emeklilik Sistemi'ne giriş tarihinden itibaren, en az 10 yıl sistemde bulunmak ve 56 yaşını tamamlamak koşulu ile emekliliğe hak kazanılmaktadır.

SORU

Bireysel Emeklilik Sistemi'nde birden fazla emeklilik sözleşmesi alma hakkı var mı?

CEVAP

Evet. Aynı şirketten ya da farklı şirketlerden birden fazla emeklilik sözleşmesi alma imkanı bulunmaktadır.

SORU

Ödenen katkı payları hemen yatırıma yönlendiriliyor mu?

CEVAP

Ödenen katkı payları, şirket hesaplarına intikalini takip eden en geç ikinci iş gününde katılımcı veya varsa sponsor kuruluş tarafından belirlenen fonlar için gerekli talimatlar verilerek yatırıma yönlendirilmektedir.

SORU

Düzenli katkı payı ödemeleri dışında ara ödemeler yapılması mümkün mü?

CEVAP

Katılımcı, dilediği her zaman bireysel emeklilik hesabına düzenli katkı payı dışında da ödeme yapabilmektedir.

SORU

Bireysel Emeklilik Sistemi'nde ödenen katkı payları hangi yatırım araçlarında değerlendirilir?

CEVAP

Katılımcıların ödeyecekleri katkı payları emeklilik şirketlerinin kurmuş oldukları fonlarda değerlendirilmektedir. Fon portföyüne alınabilecek para ve sermaye piyasası araçları şunlardır;

Vadeli mevduat ve katılma hesabı

Borçlanma araçları, repo ve ters repo işlemleri ile ortaklık payları,

Kıymetli madenler, kıymetli madenlere ve gayrimenkule dayalı varlıklar,

Türev araç işlemleri ile varantlar,

Takasbank para piyasası işlemleri,

Yatırım fonu katılma payları,

Borsalarda gerçekleştirilen türev araç işlemlerinin nakit teminatları ve primleri,

Kira Sertifikaları,

Kurulca belirlenen diğer yatırım araçları.

SORU

Katkı paylarımın fon dağılım oranlarını değiştirmek mümkün müdür?

CEVAP

Bireysel emeklilik hesabındaki birikimin ve ödenen katkı paylarının fonlar arasındaki dağılım oranları veya tutarları, bir yılda azami altı kez değiştirebilir.

SORU

Bireysel Emeklilik Sistemi'ndeki birikimler haczedilebilir mi?

CEVAP

Katılımcının sistemde bulunduğu ay sayısı ile haciz, rehin veya iflas tarihinde brüt asgari ücret tutarının çarpımına karşılık gelen birikim tutarı nafaka borçları hariç olmak üzere haczedilmez, rehnedilemez ve iflas masasına dahil edilemez.

SORU

Emeklilik yatırım fonu nedir?

CEVAP

Emeklilik yatırım fonu, emeklilik için ödenen katkı paylarının yatırıma yönlendirildiği bir yatırım fonudur. Emeklilik şirketleri tarafından kurulur, portföy yönetim şirketlerince yönetilir.

SORU

Emeklilik yatırım fonunun diğer yatırım fonlarından farkı nedir?

CEVAP

Bu fonlar Bireysel Emeklilik Sistemi'ne ödenen katkı paylarının değerlendirilmesi için ve işletilmesi amacıyla özel olarak kurulur. Sadece Bireysel Emeklilik Sistemi'ne giren kişiler tarafından satın alınabilir. Emeklilik yatırım fonlarının elde etmiş olduğu kazançlara stopaj uygulanmamaktadır. Daha uzun vadeli yatırım stratejileri ile yönetilmektedir.

SORU

Yatırım yapılan emeklilik fonlarıyla ilgili herhangi bir sınırlama var mı?

CEVAP

Hayır, tercih edilen fonlara herhangi bir asgari ve azami sınır olmaksızın yatırım yapılabilir. Bununla beraber, emeklilik planlarında hedef kitledeki katılımcıların risk getiri beklentileri doğrultusunda fonun stratejisine paralel olarak yatırım sınırlamaları bulunabilir.

SORU

Hesaplanacak devlet katkısı için üst sınır var mı?

CEVAP

Evet, bir katılımcının bir takvim yılı içinde alabileceği devlet katkısı tutarı, ilgili yıla ilişkin brüt asgari ücret tutarının %25'ini geçemez. Limit hesabı katılımcı bazında yapılır.

SORU

Devlet katkısından faydalanmak için yapılması gereken nedir?

CEVAP

Devlet katkısından yararlanabilmek için katkı payı ödemesi yaptıktan sonra katılımcı tarafından yapılması gereken bir işlem bulunmamaktadır. Devlet katkısı hesaplaması ödenen katkı payları üzerinden otomatik yapılmakta, katılımcının herhangi bir beyanı ya da bildirimi aranmamaktadır.

SORU

Ödenen katkı payına karşılık hesaplanan devlet katkısı, hesaba ne zaman yatırılır?

CEVAP

Devlet katkısı tutarı, katkı payı ödeme tarihini takip eden 3 ay içinde emeklilik hesabına şirket tarafından aktarılır.

SORU

Vefat durumunda hesapta yer alan devlet katkısı devlete iademi edilir?

CEVAP

Bu durumda, katılımcı devlet katkısı hesabındaki tutarın tamamına hak kazanır. Bu tutar, katılımcı tarafından belirlenen lehtar ya da lehtarlara ödenir.

SORU

Devlet katkısı nedir?

CEVAP

Devlet katkısı, BES katılımcılarının yatırdıkları katkı payı tutarının yüzde 25'i kadar ek bir tutarın katılımcının adına açılan ayrı bir hesaba aktarılması demektir.

SORU

Devlet katkısı kimlere verilmektedir?

CEVAP

"Devlet katkısı, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı katılımcıların, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler ve bunların altsoyları tarafından ya da bu kişiler adına yatırılan katkı payları için vergi mükellefi olup olmadıklarına bakmaksızın veriliyor. Katılımcının yararlanabileceği azami devlet katkısı, ilgili takvim yılı için yıllık toplam brüt asgari ücretin %25'i ile sınırlıdır."

SORU

Devlet katkısının hak ediş süresi nedir?

CEVAP

Devlet katkısı, katılımcıların sistemde uzun süre kalmalarını teşvik etmek için getirilmiş, önemli bir uygulamadır. Bu yüzden sistemden erken ayrılma durumunda devlet katkısını hak etmek için de sınırlamalar getirilmiştir. 1 Ocak 2013 tarihinden sonra emeklilik sözleşmesinin sistemde geçirdiği sürenin üç yıldan altı yıla kadar olması durumunda katılımcı, devlet katkısı ve getirilerinin %15'ine, altı yıldan on yıla kadar olması durumunda %35'ine, on yıl ve daha fazla olması durumunda ise %60'ına hak kazanır. 10 yıldan fazla ve 56 yaşından sonra, yani emekliliğe hak kazandığında (ve vefat ya da maluliyet) ise devlet katkısının tamamına hak kazanır. Hesaplamalar, emeklilik sözleşmesi bazında yapılır.

SORU

Devlet katkısı için yatırılan tutar nasıl değerlendirilmektedir?

CEVAP

Devlet katkısı, Emeklilik Gözetim Merkezi gözetiminde düzenlenmektedir. Yapılan katkı payları için emeklilik sözleşmelerine ayrı bir devlet katkısı hesabı tanımlanır ve devlet tarafından ödenecek tutar bu hesapta değerlenir. Devlet katkısı, diğer katkı payları gibi Takasbank'ta katılımcı adına saklanır ve emeklilik yatırım fonlarında değerlendirilir. Ancak devlet katkısının yatırılacağı emeklilik yatırım fonu türleri Hazine Müsteşarlığı tarafından belirlenir.

SORU

Bireysel Emeklilik Sistemi katılımcıları, birden fazla sözleşmesi bulunması durumunda tüm sözleşmeleri için devlet katkısı alabilecek mi?

CEVAP

Katılımcıların tüm sözleşmeleri için yapmış olduğu katkı paylarının toplamının %25'ine denk gelen tutar, yıllık brüt asgari ücretin %25'ini geçmeyecek şekilde devlet katkısı olarak eklenir.

SORU

Bireysel Emeklilik Sisteminde hangi kesintiler yapılabilir?

CEVAP

Giriş aidatı: Katılımcının, işveren grup emeklilik sözleşmesi hariç bir şirkette kurduğu ilk sözleşmesi için giriş aidatı alınabilir. Giriş aidatı peşin ya da ertelenmiş olarak alınır. Peşin kısmı azami 1 yıl içinde tahsil edilmek üzere taksitler halinde de alınabilir.

Yönetim Gider Kesintisi: Bireysel emeklilik hesabına ödenen katkı payları ile katılımcının birikimi üzerinden yönetim gider kesintisi alınabilir.

Ara Verme Durumunda Yapılan Ek Yönetim Gideri Kesintisi: Katkı payının ödeme tarihini müteakip üç ay içinde, ödenmemesi durumunda ilgili sözleşme için ödemeye ara verildiği kabul edilir. Ara verme süresi boyunca katılımcının birikiminden ek yönetim gideri kesintisi alınabilir.

Ara Verme Kesintisi: Bir yıldan fazla ödemeye ara verme durumunda, bireysel emeklilik hesabına ilişkin olarak emeklilik gözetim merkezine şirket tarafından ödenen sabit giderler, katılımcının birikimlerinden indirilebilir.

Fon Toplam Gider Kesintisi: Fona ilişkin giderlerin karşılanması amacıyla, fon işletim gider kesintisi dahil, fondan gider kesintisi yapılabilir.

SORU

Sistemde yapılabilecek kesintilere dair bir sınırlama var mı?

CEVAP

Sözleşmenin ilk beş yılına ilişkin kesinti sınırlamaları:

Sözleşmenin ilk 5 yılında, giriş aidatı ve yönetim gider kesintilerinin toplam tutarı, her sözleşme yılı için ilgili takvim yılının ilk altı ayında uygulanan aylık brüt asgari ücretin %8,5'ini aşamaz. 6 yıl ve sonrasında giriş aidatı ve yönetim gider kesintisi yapılmaz.

Emeklilik veya zorunlu ayrılma durumları haricinde, 5 yıllık sözleşme süresi dolmadan şirketten ayrılma durumunda, bu maktu tutarın ilgili sözleşmenin beşinci yılı sonuna kadar olan süreye karşılık gelen ve ayrılma tarihine kadar şirketçe tahsil edilmemiş olan kısmı, şirketçe katılımcının bireysel emeklilik hesabındaki birikiminden ertelenmiş giriş aidatı şeklinde indirilebilir.

01.01.2021 tarihinden itibaren uygulanacak kesinti sınırlamaları:

Sözleşmenin 6. yılı ve sonrasında sonlandırılması durumunda, sözleşmenin yürürlük tarihinden itibaren yapılabilecek toplam kesinti tutarı (giriş aidatı, yönetim gider kesintileri ve fon toplam gider kesintileri) sözleşmenin altıncı yılı ve sonrası için, sözleşme kapsamında devlet katkısı hesabında bulunan tutarın aşağıda belirtilen oranlarını aşamaz.

Kontrol tarihi itibarıyla toplam birikim tutarı yıllık brüt asgari ücretin on katını aşan sözleşmeler ile bu Yönetmelik çerçevesinde düzensiz ödeme içeren sözleşmeler için bu kontrol uygulanmaz.

Sözleşme Yılı	Azami Oran
6	%60
7	%70
8	%80
9	%90
10	10 ve üzeri %100

Yukarıda belirtilen sözleşme kapsamındaki devlet katkısı tutarı ile ilişkilendirilen kesinti üst sınır kontrolü 01.01.2021 tarihinden itibaren uygulanmaya başlayacaktır.

Fon grubu bazında azami fon toplam gider kesintisi aşağıdaki şekildedir.

Para Piyasası Fonları / Kıymetli Madenler

Likit Fon-Kamu

Likit Fon-Özel Sektör

Likit Fon-Karma

Kıymetli Madenler Fonu

Altın Fonu

vb. diğer fonlar için

Azami günlük fon toplam gider kesintisi oranı Yüz binde 3

Azami yıllık fon toplam gider kesintisi oranı (%) 1,09

Kamu / Özel Sektör Borçlanma Araçları / Endeks Fonları

Kamu Borçlanma Araçları Fonu

Kamu Dış Borçlanma Araçları Fonu

Özel Sektör Borçlanma Araçları Fonu

Karma Borçlanma Araçları Fonu

Standart Fon

Endeks Fonu

vb. diğer fonlar için

Azami günlük fon toplam gider kesintisi oranı Yüz binde 5,25

Azami yıllık fon toplam gider kesintisi oranı (%) 1,91

Hisse / Diğer Fonlar

Dengeli Fon

Hisse Senedi Fonu

Sektör Fonu

Esnek Fon

Karma Fon

Fon Sepeti Fonu

vb. diğer fonlar için

Azami günlük fon toplam gider kesintisi oranı Yüz binde 6,25

Azami yıllık fon toplam gider kesintisi oranı (%) 2,28

SORU

Fon toplam gider kesintisi iadesi nedir? Ne zaman uygulanmaya başlayacaktır?

CEVAP

Fon toplam gider kesintisi iadesi, sözleşmenin 6. yılından itibaren yıllık olarak her sözleşme yılı sonunu ve sözleşmenin sonlandırılması durumunda sonlandırma tarihini takip eden 5 iş günü içinde katılımcıya veya katılımcının emeklilik hesabına yapılacak iadedir.

Sözleşmenin 6. yılı için iade oranı %2,5 olup, sözleşmenin 7. ve 14. yılları arasındaki oranlar her yıl için bir önceki yılda geçerli iade oranının 2,5 puan arttırılması suretiyle uygulanır. 15. yıl ve sonrası için sabit olarak %25 oranı uygulanır. İade oranı belirlenirken 01.01.2013 tarihinden itibaren sözleşmede geçirilen tüm süreler dikkate alınacaktır. Bu iade işlemi 01.01.2021 tarihinden itibaren uygulanacaktır.

Sözleşme Yılı	İade Oranı
6	%2,5
7	%5
8	%7,5
9	%10
10	12,5
11	15
12	17,5
13	20
14	22,5
15	15 ve üzeri %25

SORU

Giriş Aidatı ne zaman ve ne şekilde ödenir?

CEVAP

İşveren grup emeklilik sözleşmesi hariç bir şirkette akdettiği ilk sözleşmesi için giriş aidatı alınabilir Başka şirketten aktarım ile kurulan sözleşmeler için giriş aidatı ödenmez. Giriş aidatı peşin, taksitli veya ertelenmiş olarak tahsil edilebilir. Giriş aidatı uygulama şekli teklif formu ve emeklilik sözleşmelerinde açıkça belirtilir.

SORU

Sistemde bir adet sözleşmem var. Yeni bir sözleşme düzenlemem durumunda giriş aidatı alınabilir mi?

CEVAP

Aynı şirkette yürürlükte olan bir bireysel ya da gruba bağlı bireysel emeklilik sözleşmesi bulunması halinde, yeni akdedilen sözleşme için giriş aidatı alınamaz. Ancak, bu katılımcının bu sözleşmeden cayması halinde aynı şirkette yürürlük tarihi en eski olan emeklilik sözleşmesinden bu kesintiye ilişkin hüküm bulunması halinde giriş aidatı alınması mümkündür.

Başka bir şirkette sözleşme akdedilmesi ve ilgili şirkette yürürlükte olan bir bireysel ya da gruba bağlı bireysel emeklilik sözleşmesi bulunmaması halinde giriş aidatı alınabilir.

BİST 100

% 0.00

9.031,82

9.031,82

0,00

9.023,38

9.307,69

DOLAR

% 0.08

34,4937

34,4660

0,0277

34,4425

34,5048

ALTIN

% 0.49

2.949,93

2.935,46

14,47

2.934,32

2.951,69

TAHVİL

% -1.69

42,50

43,23

-0,73

42,50

43,13

REPO

% 0.00

49,50

49,50

0,00

49,50

49,50

EURO

% 0.33

36,4778

36,3594

0,1184

36,3563

36,5302